Gãy trên lồi cầu xương cánh tay ở trẻ em
Theo Boyd và Altenberg thì gãy trên lồi cầu xương cánh tay và gãy vùng hành xương ở đầu xa xương cánh tay chiếm 65,4% trong gãy xương chi trên.
Phân loại phổ biến hiện nay là dùng kiểu phân loại Gartland.
Có 3 loại:
Gartland I
Gartland II
Gartland III
Ưu điểm của phương pháp nắn kín xuyên kim qua da so với phương pháp mổ nắn xuyên kim:
Tránh được các biến chứng của đường mổ lớn như nhiễm trùng, sẹo xấu.
Hậu phẫu nhẹ nhàng.
Giảm chi phí điều trị do thời gian nằm viện ngắn chỉ một hoặc hai ngày .
Kháng sinh hậu phẫu sử dụng theo đường uống ngắn hạn.
Vấn đề đặt ra là nên sử dụng kỹ thuật nào khi xuyên kim kín qua da:
Xuyên các kim chéo nhau từ mặt ngoài và mặt trong của khuỷu.
Hay xuyên các kim đơn thuần từ mặt ngoài của khuỷu.
PHÂN LOẠI GARTLAND
Type I: undisplaced.
Type II: displaced with intact posterior cortex.
Type III: displaced with no cortical contact.
MÁY C-ARM
TƯ THẾ NẮN
Xuyên 2 kim hoặc 3 kim kirschner từ bên ngoàiNếu bệnh nhân <20kg thì sẽ chọn kim Kirschner 1.6mm. Nếu bệnh nhân >20kg thì chọn kim 2.0mm.
Tiến hành các nghiệm pháp kiểm tra độ vững đúng cách: dạng khép, xoay ngoài trong với khuỷu duỗi ra. Nếu nghi ngờ độ vững của khuỷu, cần chỉnh lại hướng của hai kim trước hoặc xuyên thêm kim thứ ba mặt ngoài khuỷu.
Nẹp bột cánh bàn tay được giữ từ 3-4 tuần.
Sau mổ bệnh nhân được chụp XQ kiểm tra lại
Bệnh nhân xuất viện sau 1 đến 2 ngày.
KẾT QUẢ
Trong 11 bệnh nhân lô nghiên cứu của chúng tôi thì có 2 trường hợp là mổ mở vì các lý do khác nhau. 1 trường hợp Gartland II, còn lại là Gartland III.
Trong 9 trường hợp sử dụng C-Arm để nắn thì kết quả tốt và rất tốt trong 3 tuần lễ.
2 trường hợp còn lại chúng tôi mổ mở kết quả film XQ chấp nhận.
Skaggs nhận xét 8 trường hợp di lệch thứ phát sau xuyên kim ngoài ở các khoa chỉnh hình khác.
Tất cả đều được xuyên 2 kim với lỗi kỹ thuật: các kim quá gần nhau hoặc bắt chéo nhau tại đường gãy, các kim chỉ nằm trong cột ngoài mà không nằm trong cột trong tại đường gãy
Nhiều tác giả trong năm 2007 chủ trương phác đồ điều trị xuyên hai kim mặt ngoài khuỷu cho di lệch loại II và ba kim cho di lệch loại III.
Các trường hợp di lệch loại III khi xuyên ba kim giữ kết quả nắn tốt hơn so với khi chỉ xuyên hai kim.
Lỗi kỹ thuật khi xuyên kim. A: Các mũi tên màu đen thể hiện kim kirschner không xuyên qua vỏ xương. B:1 kim qua vỏ còn 1 kim theo lòng tủy. C: sự bắt chéo kim
1 trường hợp là Gartland II, còn lại là Gartland III.
Không thấy di lệch thứ phát.
Liệt thần kinh trụ: do chúng tôi chỉ xuyên kim lối ngoài nên chưa ghi nhận trường hợp nào tổn thương thần kinh trụ.
NẮN THẤT BẠI VÀ MỔ MỞ
1 trường hợp bệnh nhân gãy Gartland III sau đó được nắn bó bột và di lêch thứ phát. Sau đó chúng tôi nắn kín kiểm tra C-Arm thì thấy không thể nắn được và mổ mở.
1 trường hợp chúng tôi mổ mở ngay từ đầu do không thể sử dụng C-Arm vì nhiều lý do khác nhau.
KẾT LUẬN
Không có trường hợp nào bị liệt thần kinh sau mổ.
Có 2 trường hợp phải mổ mở; nắn và xuyên kim. Có 1 trường hợp di lệch thứ phát sau nắn mở nhưng không đáng kể.
Nắn kín xuyên kim dưới C-Arm là rất tốt cho gãy trên lồi cầu xương cánh tay ở trẻ em hơn là mổ mở. giảm chi phí và thời gian nằm viện, chỉ dùng kháng sinh đường uống.
Gãy Gartland III thì nên khuyến cáo xuyên 3 kim bên ngoài cho vững.
HÌNH ẢNH MINH HỌA
Bệnh nhân nữ 2003, nhập viện 11/04/2010
Bệnh nhân nam 2004, nhập viện ngày 14/08/2010
Bệnh nhân nữ 2002, nhập viện ngày 10/08/2010
Bệnh nhân nam 2002, nhập viện ngày 03/04/2010
Phân loại phổ biến hiện nay là dùng kiểu phân loại Gartland.
Có 3 loại:
Gartland I
Gartland II
Gartland III
Ưu điểm của phương pháp nắn kín xuyên kim qua da so với phương pháp mổ nắn xuyên kim:
Tránh được các biến chứng của đường mổ lớn như nhiễm trùng, sẹo xấu.
Hậu phẫu nhẹ nhàng.
Giảm chi phí điều trị do thời gian nằm viện ngắn chỉ một hoặc hai ngày .
Kháng sinh hậu phẫu sử dụng theo đường uống ngắn hạn.
Vấn đề đặt ra là nên sử dụng kỹ thuật nào khi xuyên kim kín qua da:
Xuyên các kim chéo nhau từ mặt ngoài và mặt trong của khuỷu.
Hay xuyên các kim đơn thuần từ mặt ngoài của khuỷu.
PHÂN LOẠI GARTLAND
Type I: undisplaced.
Type II: displaced with intact posterior cortex.
Type III: displaced with no cortical contact.
MÁY C-ARM
TƯ THẾ NẮN
Xuyên 2 kim hoặc 3 kim kirschner từ bên ngoàiNếu bệnh nhân <20kg thì sẽ chọn kim Kirschner 1.6mm. Nếu bệnh nhân >20kg thì chọn kim 2.0mm.
Tiến hành các nghiệm pháp kiểm tra độ vững đúng cách: dạng khép, xoay ngoài trong với khuỷu duỗi ra. Nếu nghi ngờ độ vững của khuỷu, cần chỉnh lại hướng của hai kim trước hoặc xuyên thêm kim thứ ba mặt ngoài khuỷu.
Nẹp bột cánh bàn tay được giữ từ 3-4 tuần.
Sau mổ bệnh nhân được chụp XQ kiểm tra lại
Bệnh nhân xuất viện sau 1 đến 2 ngày.
KẾT QUẢ
Trong 11 bệnh nhân lô nghiên cứu của chúng tôi thì có 2 trường hợp là mổ mở vì các lý do khác nhau. 1 trường hợp Gartland II, còn lại là Gartland III.
Trong 9 trường hợp sử dụng C-Arm để nắn thì kết quả tốt và rất tốt trong 3 tuần lễ.
2 trường hợp còn lại chúng tôi mổ mở kết quả film XQ chấp nhận.
Skaggs nhận xét 8 trường hợp di lệch thứ phát sau xuyên kim ngoài ở các khoa chỉnh hình khác.
Tất cả đều được xuyên 2 kim với lỗi kỹ thuật: các kim quá gần nhau hoặc bắt chéo nhau tại đường gãy, các kim chỉ nằm trong cột ngoài mà không nằm trong cột trong tại đường gãy
Nhiều tác giả trong năm 2007 chủ trương phác đồ điều trị xuyên hai kim mặt ngoài khuỷu cho di lệch loại II và ba kim cho di lệch loại III.
Các trường hợp di lệch loại III khi xuyên ba kim giữ kết quả nắn tốt hơn so với khi chỉ xuyên hai kim.
Lỗi kỹ thuật khi xuyên kim. A: Các mũi tên màu đen thể hiện kim kirschner không xuyên qua vỏ xương. B:1 kim qua vỏ còn 1 kim theo lòng tủy. C: sự bắt chéo kim
1 trường hợp là Gartland II, còn lại là Gartland III.
Không thấy di lệch thứ phát.
Liệt thần kinh trụ: do chúng tôi chỉ xuyên kim lối ngoài nên chưa ghi nhận trường hợp nào tổn thương thần kinh trụ.
NẮN THẤT BẠI VÀ MỔ MỞ
1 trường hợp bệnh nhân gãy Gartland III sau đó được nắn bó bột và di lêch thứ phát. Sau đó chúng tôi nắn kín kiểm tra C-Arm thì thấy không thể nắn được và mổ mở.
1 trường hợp chúng tôi mổ mở ngay từ đầu do không thể sử dụng C-Arm vì nhiều lý do khác nhau.
KẾT LUẬN
Không có trường hợp nào bị liệt thần kinh sau mổ.
Có 2 trường hợp phải mổ mở; nắn và xuyên kim. Có 1 trường hợp di lệch thứ phát sau nắn mở nhưng không đáng kể.
Nắn kín xuyên kim dưới C-Arm là rất tốt cho gãy trên lồi cầu xương cánh tay ở trẻ em hơn là mổ mở. giảm chi phí và thời gian nằm viện, chỉ dùng kháng sinh đường uống.
Gãy Gartland III thì nên khuyến cáo xuyên 3 kim bên ngoài cho vững.
HÌNH ẢNH MINH HỌA
Bệnh nhân nữ 2003, nhập viện 11/04/2010
Bệnh nhân nam 2004, nhập viện ngày 14/08/2010
Bệnh nhân nữ 2002, nhập viện ngày 10/08/2010
Bệnh nhân nam 2002, nhập viện ngày 03/04/2010
